Veel mensen waren afgekomen op de bijeenkomst in de Prinsenhof op dinsdag 6 maart . De Bijeenkomst was door de Gemeente Delft georganiseerd samen met een aantal organisaties in de stad, waaronder het platform Bruggen Bouwen Delft, TOPdelft, de Turkse vereniging en de Marokkaanse vereniging MSCVD. Topic van deze avond was het wij-zij deneken en hoe we daaraan voorbij kunnen komen.
De grote opkomst duidt erop dat er in Delft veel verlangen leeft om polarisatie tegen te gaan en te zoeken naar samenhang en sociale cohesie. Gastspreker op deze avond was Bart Brandsma, die als filosoof als mee nam in de dynamiek van het wij-zij denken.
Zijn eerste polarisatie ontdekte hij toen hij als journalist onderzoek deed naar de Islam en in 2001 ( na de aanslagen in New York) min of meer gedwongen werd om een keuze te maken. Blank en westers werden ineens gesteld tegen islam.
Gedachtesysteem, brandstof en gevoelens
Brandsma neemt ons in een 2 uur durend college mee naar zijn kijk op polarisatie. Polarisatie is een gedachtesysteem, stelt hij, waarbij mensen voortdurend brandstof leveren. “Zij zij zus. Of wij vinden dat,” etc. Die brandstof gaat vooral over gevoelens .
5 posities in polarisatie
Vervolgens leert Brandsma ons dat er 5 posities zijn in polarisatie. (1) Ten eerste zijn dat de pushers, die het duidelijkst de brandstof leveren voor de de tegenstelling, vervolgens (2) heb je de meelopers of joiners. Zij zeggen bijvoorbeeld; “Wat die (pusher)… zegt is wel extreem, maar het is toch goed dat die het een keer zegt.” (3) Tussen de joiners van beide kanten heb je de mensen die stil zijn; de silent. Brandsma onderscheid in de ‘silent’ 3 groepen; de onverschilligen, de mensen die genuanceerd zijn en de mensen die beroepsneutraal zijn.
Dan is er nog een 4de positie, nl. die van bruggenbouwer. Zij proberen een brug te slaan tussen de twee partijen.
Als de polarisatie toeneemt worden de zwijgenden steeds meer gedwongen om een keus te maken er verdwijnt het midden. Er komt dan meer behoefte van beide kanten naar het zoeken van een zondebok (5de positie).
Bruggenbouwers lopen dan de kans om door beide kanten verkettert te worden en tot zondebok te worden gemaakt.
De positie van bruggenbouwer is dus niet makkelijk. In dialoog tussen de partijen levert de bruggenbouwer hoe dan ook telkens brandstof en door beide kanten wordt de bruggenbouwer niet helemaal vertrouwd.
4 hulpmiddelen voor de-polarisatie
Hoe kom je dan wel tot de-polarisatie? Brandsma geeft in zijn betoog doorspekt met veel voorbeelden aan dat er 4 gamechangers zijn die kunnen helpen. Het is (1) ten eerste goed om geen brandstof te geven aan de pushers, maar om je op een andere doelgroep te richten. Bijvoorbeeld om het midden te versterken. Daarnaast kan het van belang zijn om het onderwerp te veranderen (2) . Vaak zit onder de een conflict een een diepere of andere woede, die door goed luisteren naar boven gehaald kan worden. Tenslotte is het van belang om om van positie te veranderen (3) en niet boven de partijen te willen staan, maar misschien onzichtbaarder in het midden. En bij dat alles is de toon (4) belangrijk, nl. om niet te moraliseren, maar vragenderwijs te zoeken naar wat er leeft en hoe we naar oplossingen kunnen zoeken.
Vervolgens mocht de zaal zoeken hoe dit bijdraagt aan de sociale samenhang in Delft. Vragen die naar voren kwamen waren hoe het zit als de polarisatie van ‘buiten’ komt. Ook interessant was de vraag hoe je het spel moet spelen als je uitgedaagd wordt, bijvoorbeeld als docent om positie te kiezen en om dan niet brandstof te leveren, maar het midden te zoeken.
Het schema van (de-)polarisatie wil overigens niet alles met een mantel der liefde afdekken. Polarisatie bestaat altijd en is soms ook nodig om ongelijkheid aan de kaak te stellen. De laatste vraag van de avond ging daarover,nl. als jongeren vanwege hun naam of afkomst geen stageplek krijgen. De kans bij gebrek aan medeleven en steun van de zwijgenden wordt dan groter dat zij de polen van het spel opzoeken.